Egzaminy
Egzaminy kursowe (I-III rok)
Zasady zapisów:
1. Zapisów dokonujemy osobiście.
2. Zapisujemy się wyłącznie na jeden z podanych terminów.
3. Dokonany zapis oznacza deklarację przystąpienia do danego egzaminu w danym terminie. Niestawienie się na egzaminie skutkuje oceną niedostateczną per absentiam.
Wstęp do historii sztuki (I rok studiów I stopnia, semestr zimowy)
Egzaminatorzy: prof. UAM dr hab. Stanisław Czekalski, prof. UAM dr hab. Mariusz Bryl
Egzamin odbywa się w formie ustnej, obejmuje całość materiału omawianego na wykładach ze ,,Wstępu do historii sztuki” i w odnośnych tekstach. Celem egzaminu jest sprawdzenie, w jakim stopniu każdy zdający samodzielnie przestudiował zadane lektury i opanował treść wykładów, jaką wykazuje na tej podstawie wiedzę z zakresu poszczególnych metod badawczych historii sztuki i teoretycznych podstaw analizy dzieła wizualnego, oraz na ile sprawnie i ze zrozumieniem potrafi tą wiedzą operować.
Warunkiem zdania egzaminu jest poprawna, na poziomie przynajmniej dostatecznym, odpowiedź na wszystkie pytania problemowe, której należy udzielić mieszcząc się w czasie 30 minut. W razie gdyby wypowiedź egzaminowanego zdradzała korzystanie ze skryptów, a nie bezpośrednią znajomość obowiązujących tekstów, opartą na ich samodzielnej lekturze, egzamin zakończy się oceną niedostateczną.
Lektury
H. Wölfflin, Podstawowe pojęcia historii sztuki. Problem rozwoju stylu w sztuce nowożytnej, Wrocław 1962
E. H. Gombrich, Sztuka i złudzenie. O psychologii przedstawiania obrazowego, Warszawa 1981
E. Panofsky, Ikonografia i ikonologia, w: tegoż, Studia z historii sztuki, Warszawa 1971
S. Pazura, Struktura i sacrum. Estetyka sztuk plastycznych Hansa Sedlmayra, w: Sztuka i społeczeństwo, t. 1: Ocalenie przez sztukę, red. A. Kuczyńska, Warszawa 1973
M. Bryl, Płaszczyzna, ogląd, absolut. Inspiracje hermeneutyczne we współczesnej historii sztuki, „Artium Quaestiones” VI, 1993
R. Arnheim, Sztuka i percepcja wzrokowa. Psychologia twórczego oka, Warszawa 1978
M. Imdahl, Składnia i semantyka obrazu. O „Karcie Setnika” z Kodeksu Egberta, „Quart”, 2/2010
M. Imdahl, Giotto. Z zagadnień ikonicznej struktury sensu, „Artium Quaestiones” IV, 1990 (przedruk w: Perspektywy współczesnej historii sztuki. Antologia przekładów „Artium Quaestiones”, Poznań 2009)
M. Bryl, Obraz i widz. O nowej książce Wolfganga Kempa, „Artium Quaestiones” IV, 1990
W. Kemp, Dzieło sztuki i widz: metoda estetyczno-recepcyjna, w: Perspektywy współczesnej historii sztuki…
M. Baxandall, Prawda a inne kultury. „Chrzest Chrystusa” Piera della Francesca, „Artium Quaestiones” V, 1991
U. Eco, Pejzaż semiotyczny, Warszawa 1972 (lub odpowiednie fragmenty książki Nieobecna struktura, Warszawa 1996)
R. Barthes, Podstawy semiologii, Kraków 2009
N. Bryson, Dyskurs, figura, „Artium Quaestiones” XIX, 2008
Wprowadzenie do wiedzy o sztuce starożytnej (I rok, semestr letni)
Egzaminator: dr Wojciech Brillowski
Egzamin ma formę ustną i składa się z dwóch części. W pierwszej będzie wymagana odpowiedź na trzy pytania problemowe, a w drugiej przeprowadzony zostanie sprawdzian umiejętności rozpoznawania najważniejszych zabytków w oparciu o ilustracje.
Kanon lektur do Historii sztuki starożytnej:
Kompletny wykaz zalecanych lektur jest do wglądu w bibliotece IHS. Lektury podzielono na trzy grupy.
W grupie A umieszczono literaturę pozwalającą na zdobycie elementarnego zakresu wiedzy (i należy je traktować jako punkt wyjścia), w grupie B są lektury pomagające osiągnąć poziom bardziej profesjonalny, a grupa C to propozycje dla studentów, których zainteresowały pewne problemy szczegółowe i chcieliby pogłębić ich znajomość (inaczej mówiąc: lektury z grupy C wykraczają poza zakres wiadomości wymaganych od studenta w czasie egzaminu). Nie uwzględniono tutaj lektur obcojęzycznych. Zainteresowani mogą w tej sprawie uzyskać informacje od pracowników Pracowni Historii Sztuki Starożytnej.
Wykaz problemów egzaminacyjnych:
1. Grecka sztuka archaiczna.
2. Grecka sztuka wczesnoklasyczna.
3. Grecka sztuka klasyczna.
4. Sztuka hellenistyczna.
5. Architektura, rzeźba, malarstwo i rzemiosło artystyczne Egei w okresie brązu.
6. Architektura egipska.
7. Rzeźba i relief egipski.
8. Malarstwo egipskie.
9. Architektura Imperium Rzymskiego.
10. Rzeźba i rzemiosło artystyczne rzymskie.
11. Malarstwo w czasach rzymskich.
12. Sztuka Sumeru, Akadu, Babilonii, Asyrii, Iranu i Azji Mniejszej do czasów Aleksandra Wielkiego.
13. Sztuka Etrusków (grobowce, rzeźba, malarstwo).
14. Geneza i najwcześniejsze zabytki sztuki chrześcijańskiej.
Wprowadzenie do wiedzy o sztuce średniowiecznej (I rok, semestr letni)
Egzaminatorzy: dr hab. Jacek Kowalski, dr Tomasz Ratajczak
Egzaminu ma formę ustną i obejmuje zagadnienia poruszane na wykładzie oraz we wskazanych publikacjach.
Historia sztuki średniowiecznej powszechnej i polskiej (II rok, semestr zimowy)
Egzaminatorzy: dr hab.Jacek Kowalski, dr Tomasz Ratajczak
Każdy z przystępujących do egzaminu z historii sztuki średniowiecznej musi odpowiedzieć na trzy pytania. Kolejność udzielania odpowiedzi jest dowolna. Jedno z pytań dotyczy obiektów, które egzaminator dobierze z listy fotografii dzieł wskazanych poniżej. Egzaminowany ma na podstawie zaprezentowanych mu fotografii rozpoznać, nazwać i zadatować dzieło oraz podać jego twórcę (jeśli jest on znany) oraz ewentualnie odpowiedzieć na dotyczące ich dodatkowe pytania.
Dwa pozostałe pytania losuje sam egzaminowany. Pierwsze dotyczy powszechnej, drugie sztuki polskiej. Listę tychże pytań zamieszczamy poniżej. Egzaminowanemu przysługuje pięć minut na przygotowanie odpowiedzi. Może to uczynić na piśmie, sporządzając na poczekaniu konspekt, z którego następnie wolno mu będzie korzystać, jednak same odpowiedzi udzielone być winny ustnie. Egzaminator może też zażądać rozpoznania i omówienia zdjęć obiektów, których dotyczą wylosowane pytania.
Aby zdać egzamin, należy odpowiedzieć na wszystkie pytania, uzyskując za każdą z odpowiedzi co najmniej ocenę dostateczną. Oceniany jest nie tylko sam zasób wiedzy – egzaminujący w równym stopniu zwracają uwagę na umiejętność logicznego wysłowienia się i właściwe skonstruowanie całej wypowiedzi.
Przypominamy ponadto, że orientacja w materiale ikonograficznym nie może ograniczać się do 100 podanych poniżej obiektów, które wiążą się jedynie z pierwszym pytaniem egzaminacyjnym. Pozostałe dwa pytania wymagają bowiem również dobrej, wizualnej znajomości obiektów, których dotyczą.
UWAGA: KONIECZNYM WARUNKIEM ZDANIA EGZAMINU Z HISTORII SZTUKI ŚREDNIOWIECZNEJ JEST RÓWNIEŻ ORIENTACJA W HISTORII POWSZECHNEJ ŚREDNIOWIECZA I HISTORII POLSKI TEGO OKRESU, NA PODSTAWOWYM POZIOMIE MATURALNYM.
Spis 100 obiektów średniowiecznej sztuki europejskiej do rozpoznania na teście wizualnym
Sztuka europejska
architektura
bazylika św. Piotra w Rzymie fundacji Konstantyna – rekonstrukcja stanu z IV w.
Kościół Santa Constanza w Rzymie, wnętrze, plan
Bazylika Grobu Świętego i Anastasis w Jerozolimie, plan
kościół san Vitale w Rawennie od zewnątrz i od wewnątrz, plan
kościół San Apolinare Nuovo w Rawennie, wnętrze
bazylika Hagia Sophia w Stambule / Konstantynopolu, plan, wnętrze, zewnętrze
kościół Saint-Trinité w Caen, fasada, wnętrze
kościół Saint-Etienne w Caen, fasada
kaplica akwizgrańska Karola Wielkiego, wnętrze, plan
kościół Saint-Trinité w Caen, fasada, wnętrze
kościół Saint-Etienne w Caen, fasada, wnętrze
kościół cystersów w Fontenay, wnętrze, plan
kościół cystersów w Pontigny, wnętrze, zewnętrze, widok od wschodu, plan
katedra Notre Dame w Paryżu, wnętrze, zewnętrze, plan
katedra w Chartres, fasada, portal królewski, wnętrze, plan
katedra w Reims, fasada, wnętrze, plan
katedra w Albi, wnętrze, zewnętrze, plan
katedra w Laon, zewnętrze, wnętrze, plan
katedra w Canterbury, wnętrze, plan
katedra w Wells, fasada, wnętrze
paryska kaplica Sainte-Chapelle, zewnętrze i wnętrze, dolna i górna kondygnacja, plan
katedra w Sienie, fasada i wnętrze, plan
kościół Santa Croce we Florencji, wnętrze, plan
katedra w Pradze – wnętrze prezbiterium, plan
kościół w Kutnej Horze, zewnętrze i wnętrze, plan
kościół w Annaberg, wnętrze, plan
rzeźba
sarkofag Juniusa Bassusa
kolos z Barletty
rzeźbione drzwi drewniane z bazyliki Santa Sabina w Rzymie
drzwi brązowe z Hildesheim
tympanon i figury ościeży kościoła klasztornego w Moissac
tympanon katedry w Autun
tympanon kościoła klasztornego w Vezelay
statues-colonnes z Portalu Królewskiego katedry w Chartres
grupa Zwiastowania z Reims
Ecclesia i Synagoga z południowego portalu katedry w Strasburgu
Posągi zachodniego chóru katedry w Naumburgu
popiersia dłuta Piotra Parlera w triforium katedry praskiej
Claus Sluter, „Studnia Mojżesza”
malarstwo
„donna Velata” z katakumb
orszaki Teodory i Justyniana na mozaikach w San Vitale w Rawennie
mozaika apsydy san Apollinare in Classe w Rawennie
miniatury ewangelistów z tzw. Ewangeliarza Koronacyjnego (sztuka karolińska)
tkanina z Bayeux
Giotto di Bondone, śmierć św. Franciszka, fresk z kościoła Santa Croce we Florencji, freski w Capella dell’Arena w Padwie, freski z bazyliki św. Franciszka wAsyżu
Duccio di Buoninsegna, Maestà z katedry w Sienie
Obrazy świętych pędzla Mistrza Teodoryka z kaplicy św. Krzyża na zamku Karlštejn
miniatury kalendarza z Bardzo Bogatych Godzinek ks. De Berry
portret Jana Dobrego, króla Francji
Opłakiwanie z Avignonu
Sztuka polska
architektura
krypta św. Leonarda w katedrze wawelskiej
kolegiata w Tumie pod Łęczycą, zewnętrze i wnętrze, plan
kolegiata w Kruszwicy, zewnętrze i wnętrze, plan
kościół św. Andrzeja w Krakowie, zewnętrze, plan
kościół cysterski w Sulejowie, zewnętrze i wnętrze, plan
kolegiata w Wiślicy, wnętrze, plan
kościół cysterski w Sulejowie, plan
kościół cysterski w Kołbaczu, fasada, plan
kościół cysterski w Pelplinie, fasada, plan
gotycka katedra wawelska, wnętrze prezbiterium, plan całości
gotycka katedra gnieźnieńska, wnętrze nawy i prezbiterium, plan
gotycka katedra wrocławska, wnętrze nawy i prezbiterium, plan
kościół św. Jakuba w Toruniu, zewnętrze i wnętrze, plan
kościół mariacki – pofranciszkański – w Toruniu, zewnętrze i wnętrze, plan
kościół mariacki w Gdańsku, widoki zewnętrzne i wewnętrzne, plan
kościół mariacki Stargardzie Szczecińskim, wnętrze i zewnętrze, plan
kościół św. Katarzyny w Krakowie na Kazimierzu, widoki z zewnątrz i z wewnątrz, plan
kościół mariacki w Krakowie, widoki z zewnątrz i z wewnątrz, plan
rzeźba i rzemiosło
tympanony fundacyjne z Wrocławia i Strzelna
drzwi gnieźnieńskie (w całości i poszczególne kwatery)
drzwi płockie (w całości i poszczególne kwatery)
tympanon z Dawidem i Betsabe z Trzebnicy
kielich tzw. Królewski z Trzemeszna
kielich tzw. Dąbrówki z Trzemeszna
patena kaliska
kolumny strzelneńskie
portal z Chrystusem tronującym ze Strzelna
portal z Ołbina, ob. w kościele św. Marii Magdaleny we Wrocławiu
portal z kolegiaty w Tumie pod Łęczycą
posąg księżnej Salomei głogowskiej z kolegiaty w Głogowie, ob. W Muzeum Narodowym w Poznaniu
pieta z Lubiąża
krucyfiks z kościoła Bożego Ciała we Wrocławiu
gotycki portal kościoła joannitów w Strzegomiu
piękna madonna toruńska
piękna madonna wrocławska
madonna z Krużlowej
nagrobek Henryka Probusa
nagrobek Kazimierza Wielkiego
nagrobek Władysława Jagiełły
nagrobek Kazimierza Jagiellończyka
ołtarz Wita Stosza z kościoła mariackiego w Krakowie
malarstwo
tzw. „płyta wiślicka”
freski z kaplicy zamkowej w Lublinie
freski z kościoła mariackiego w Toruniu
epitafium Wierzbięty z Branic
tzw. Opłakiwanie z Chomranic
tzw. Poliptyk augustiański Mikołaja Haberschracka
tzw. Ołtarz dominikański z kościoła dominikanów w Krakowie
tzw. Poliptyk olkuski Jana Wielkiego i Stanisława Starego
ołtarz św. Barbary z Wrocławia
Pytania egzaminacyjne:
A. Dzieje sztuki powszechnej
Początki sztuki chrześcijańskiej III-IV w.
Renesansy średniowieczne(wczesne, dojrzałe i późne średniowiecze)
Artysta w średniowieczu (wczesne, dojrzałe i późne średniowiecze)
Początki sztuki bizantyjskiej (epoka justyniańska)
Katedra około roku 1000 w Polsce i w Europie: architektura, wyposażenie, liturgia
Rzeźba romańska XI-XIII wieku w Europie i w Polsce. Ośrodki, artyści, dzieła
Architektura romańska XI-XIII wieku w Europie i w Polsce. Ośrodki, artyści, dzieła
Narodziny architektury gotyckiej we Francji i w Polsce
Symbolika katedry gotyckiej
Rzeźba gotycka XIII wieku w Europie i w Polsce
Architektura cystersów w Europie i w Polsce
Architektura zakonów żebraczych w Europie i w Polsce
Architektura wieku XIV w Europie i w Polsce. Ośrodki, artyści, dzieła
Sztuka około roku 1400 w Polsce i w Europie. Ośrodki, artyści, dzieła
Architektura XV wieku w Europie i w Polsce. Ośrodki, artyści, dzieła
Rzeźba późnego gotyku w Europie i w Polsce. Ośrodki, artyści, dzieła
Malarstwo późnego gotyku w Europie i w Polsce. Ośrodki, artyści, dzieła
Zamki i rezydencje w Europie dojrzałego i późnego średniowiecza
Od Rolanda do Tristana. Sztuka świecka późnego średniowiecza
Ołtarz średniowieczny
Biblia jako podstawowe źródło sztuki średniowiecznej
Monastycyzm średniowieczny i jego znaczenie dla sztuki
Partykularyzm i uniwersalizm sztuki średniowiecznej
Kult świętych i kult relikwii – ich znaczenie dla sztuki średniowiecznej
Mecenat monarszy w średniowiecznej architekturze
Sztuka w kręgu zakonów rycerskich (krzyżacy, joannici, templariusze)
B. Dzieje sztuki polskiej
Palatia wczesnopiastowskie i katedry polskie XI w. – kształt, funkcje, geneza.
Architektura katedr, kolegiat i kościołów klasztornych w Polsce XII wieku – kształt i geneza form architektonicznych.
Architektura cystersów w Polsce w XII-XIV w.
Architektura zakonów żebraczych (dominikanów i franciszkanów) w XIII i XIV w. w Polsce
Rzeźba romańska w Polsce: rodzaje obiektów (ze względu na funkcję i materiał) oraz geneza poszczególnych grup stylistycznych (kierunki inspiracji).
Drzwi gnieźnieńskie i wybrane dzieła złotnictwa romańskiego w Polsce – geneza formy i treści, symbolika.
Gotyckie katedry Królestwa Polskiego, Śląska i państwa Zakonu Krzyżackiego w XIII – XV w.: geneza ich architektury, wzajemne relacje.
Architektura Małopolski czasów Kazimierza Wielkiego: bazyliki krakowskie i tzw. system filarowo-szkarpowy oraz kościoły halowe.
Architektura gotycka na Śląsku w XIII i XIV w.
Architektura państwa Zakonu Krzyżackiego (potem Prus Królewskich i Prus zakonnych) w XIV-XVI wieku.
Architektura „brunsbergowska”.
Architektura sakralna późnego gotyku (XV-XVI wiek) na ziemiach państwa polsko-litewskiego
Ratusze gotyckie w Polsce: funkcja i forma
Zamki konwentualne zakonu krzyżackiego: forma, funkcja, geneza.
Gotyckie nagrobki w Polsce: najważniejsze grupy obiektów, rozwój chronologiczny formy i ikonografii, twórcy.
Rozwój drewnianej rzeźby sakralnej w Polsce. Najważniejsze zjawiska artystyczne, gatunki i główne dzieła oraz ich geneza.
Najważniejsze dzieła malarstwa tablicowego XV wieku w Polsce i ich twórcy.
Piękne Madonny a styl międzynarodowy i styl piękny.
Najważniejsi artyści późnego gotyku w Polsce – malarze, rzeźbiarze i architekci.
Wit Stosz, jego biografia i dzieła.
Lista proponowanych lektur do egzaminu:
1. Wskazane lektury stanowią bazę wiedzy, która pozwala na swobodne przygotowanie się do odpowiedzi na podane powyżej pytania.
2. Nie obowiązuje znajomość wszystkich podanych lektur, ani też w żadnym razie nie zakazuje się korzystać z innych pozycji. Wymagana jest tylko i wyłącznie umiejętność właściwego udzielenia odpowiedzi na zadane (podane powyżej) pytania oraz wizualna znajomość obiektów, których te pytania dotyczą.
3. Zwracamy jednakowoż uwagę na istnienie pozycji w języku polskim, które choć zawierają doskonały materiał ilustracyjny, to jako lektura dla przygotowujących się do egzaminu ze średniowiecza są niewskazane. Na przykład doskonała w wersji niemieckiej seria wydawnictwa Kőnemann, opublikowana w wersji polskiej (m. in. dwa obszerne tomy dotyczące sztuki romańskiej i gotyckiej) ma postać wręcz skandaliczną – większość terminów fachowych i opisów dzieł sztuki przetłumaczono wadliwie, do tego stopnia, że studentom pierwszych lat historii sztuki należałoby zakazać czytania tej książki w polskim przekładzie. Pozostaje nam polecić wersję oryginalną, a także przypomnieć, że zawsze można zwrócić się do prowadzącego zajęcia z prośbą o pomoc w doborze lektur.
4. W ostatnich latach pojawiła się kwestia korzystania przez studentów z tekstów dostępnych w internecie. Doświadczenie uczy, że należy podchodzić do nich z dużą ostrożnością, na pewno zaś nie zastępować nimi podstawowych lektur. Wiedza zawarta w „klasycznych” pozycjach drukowanych bywa również i w internecie dostępna, niestety tonie ona w zalewie popularnych stron, które podają informacje niesprawdzone, mylne, nieaktualne.
5. Podane poniżej pozycje są niekiedy różnymi opracowaniami tego samego tematu. Niekiedy zdarza się, że podają one rozbieżne informacje, co w żadnym razie nie powinno zrażać czytelników. Pamiętać należy, że odmienności te wynikają albo z uprawnionej różnicy zdań pomiędzy autorami, albo też odzwierciedlają postęp badań, jaki nastąpił wraz z upływem czasu. I tak na przykład ostatnie opracowania dotyczące dziejów sztuki romańskiej, a zwłaszcza romańskiej architektury w Polsce, pióra Zygmunta Świechowskiego przynosi wiele nowych informacji i hipotez zarówno w porównaniu z wcześniejszymi książkami tegoż autora, jak i wobec pomnikowej syntezy „Polska sztuka przedromańska i romańska” pod redakcją Michała Walickiego. Przygotowujący się do egzaminu powinni więc mieć na uwadze, że nie wszystkie pozycje podają wiedzę zgodną z aktualnym stanem badań. Niemniej jest oczywiste, że egzaminatorzy w pełni uhonorują odpowiedzi oparte na lekturach mniej aktualnych, a mimo to wartościowych i poleconych w poniższym spisie. Jednakże w takich wypadkach egzaminowany powinien być w pełni świadomy, z której pozycji zaczerpnął swą wiedzę. Nie będziemy jednak uznawać za właściwe mylnych odpowiedzi, których autorzy będą powoływać się na Wikipedię bądź bałamutne strony internetowe, przed którymi z góry przestrzegamy.
6. Wśród podanych poniżej książek znajdują się liczne pozycje klasyczne, które odnotowujemy zazwyczaj z datą pierwszego wydania polskiego, lecz dostępne są także ich późniejsze wznowienia i nowe wydania.
1. Historia sztuki
UWAGA: polecamy materiał ilustracyjny zawarty w pozostałych lekturach oraz w: „Propylaän Kunstgeschichte…” i Pelican History of Art (tomy dot. średniowiecza)
A. Sztuka wczesnochrześcijańska i bizantyjska:
K.Józefowiczówna, Kultura artystyczna na przełomie antyku i wczesnego średniowiecza, w: Italia, red. E.Tabaczyńska, Wrocław 1980; H.Stern, Sztuka bizantyjska, Warszawa 1975; J.Kłosińska, Sztuka bizantyńska, Warszawa 1975; K.Filarska, Początki architektury chrześcijańskiej, Lublin 1983; K.Filarska, Początki sztuki chrześcijańskiej, Lublin 1986; F.W. Deichmann, Archeologia chrześcijańska, PWN, Warszawa 1994; E. Jastrzębowska, Sztuka wczesnochrześcijańska, Kraków 2008
B. Sztuka powszechna średniowiecza:
E.Panofsky, Architektura gotycka i scholastyka, [w tegoż:] Studia z historii sztuki, Warszawa 1970; Suger – opat Saint-Denis, [w tegoż:] Studia z historii sztuki, Warszawa 1970; P.Meyer, Historia sztuki europejskiej, t.I, Warszawa 1973; Z.Świechowski, L.Nowak, B.Gumińska, Sztuka romańska, Warszawa 1976; N.Pevsner, Historia architektury europejskiej, t.I, Warszawa 1973; K.Białoskórska, Kierunki ewolucji architektury cysterskiej w XIII w., [w:] Sztuka i ideologia XIIIw., Warszawa 1974; W.Sauerlaender, Rzeźba średniowieczna, Warszawa 1978; Myśliciele, kronikarze i artyści o sztuce. Od starożytności do 1500r., opr. J.Białostocki, Warszawa 1978; M.Skubiszewska, Malarstwo Italii w latach 1250-1400, WAiF, Warszawa 1980; Piotr Skubiszewski, Sztuka Europy łacińskiej od VI do IX wieku, Lublin 2001; H.Belting, Obraz i Kult. Historia obrazu przed epoką sztuki, Gdańsk 2010; Jan Białostocki, Sztuka XV wieku. Od Parlerów do Dürera, Warszawa 2010; A.Ziemba, Sztuka Burgundii i Niderlandów 1380-1500, t. I, Sztuka dworu burgundzkiego i miast niderlandzkich, Warszawa 2008; t. II, Niderlandzkie malarstwo tablicowe 1430-1500, Warszawa 2011
C. Architektura średniowieczna: technika i symbolika
M. Łodyńska-Kosińska, Architektoniczna scientia gotyku. Szkice z zakresu teorii architektury w Średniowieczu, Warszawa 1964; Jean Gimpel, Jak budowano w średniowieczu, Warszawa 1968; O.von Simson, Katedra gotycka, PWN, Warszawa 1989
D. Sztuka polska – opracowania ogólne
K. Zalewska-Lorkiewicz i S. Skibiński, Sztuka polska. Gotyk, Warszawa 2010; A.S.Labuda , K.Secomska (red.), Malarstwo gotyckie w Polsce, Warszawa 2005; Z. Świechowski, Sztuka polska. Romanizm, Warszawa 2004; T. Mroczko i M. Arszyński (red.), Architektura gotycka w Polsce, Warszawa 1995; T.Chrzanowski, Sztuka w Polsce Piastów i Jagiellonów, Warszawa 1993; T.Mroczko, Polska sztuka przedromańska i romańska, Warszawa 1978; J.Kębłowski, Polska sztuka gotycka, Warszawa 1976; M.Walicki (red.) Polska sztuka przedromańska i romańska, Warszawa 1971; Historia sztuki polskiej w zarysie, red. T.Dobrowolski, W.Tatarkiewicz, tom I, Sztuka średniowiecza, Kraków 1962; M. Walicki, Malarstwo polskie – gotyk, renesans, wczesny manieryzm, Warszawa 1961
E. Sztuka polska – opracowania poszczególnych zagadnień
A.Miłobędzki, Późnogotyckie typy sakralne w architekturze ziem Polski, [w:] Późny gotyk, Warszawa 1965; M.Kutzner, Kościoły bazylikowe w miastach śląskich XIV wieku, [w:] Sztuka i ideologia XIV wieku. Red. P. Skubiszewski, Warszawa 1975; M.Skubiszewska, Program ikonograficzny nagrobka Kazimierza Jagiellończyka w katedrze wawelskiej, Studia do dziejów Wawelu, IV, 1978; N.Zaske, Henryk Brunsberg, jego twórczość i znaczenie. [w:] Sztuka pobrzeża Bałtyku, Gdańsk 1978, s. 167-201; J. Frycz, Architektura zamków krzyżackich, [w:] Sztuka Pobrzeża Bałtyku, Warszawa 1978, T.Dobrzeniecki, Rzeźba sakralna w Polsce, Ars Christiana 1980; Z. Kępiński, Wit Stwosz, Warszawa 1981; M.Otto-Michałowska, Gotyckie malarstwo tablicowe w Polsce, Warszawa 1982; P.Crossley, Gothic Architecture in the Reign of Kasimir the Great: Church Architecture in Lesser Poland 1320-1380, Kraków 1985 [obszerne streszczenie polskie]; Z.Kruszelnicki, „Piękne Madonny” – problem otwarty, Teka Komisji Historii Sztuki VIII (1992); Średniowieczna książka rękopiśmienna jako dzieło sztuki. Katalog wystawy, Gniezno 1993 (katalog i wstęp A.Karłowskiej-Kamzowej i J.Wiesiołowskiego); T. Węcławowicz, Gotyckie bazyliki Krakowa. „Czyli można konstrukcję kościołów krakowskich XIV wieku uważać za cechę specjalną ostrołuku w Polsce?”, Kraków 1993; P. Mrozowski, Polskie nagrobki gotyckie, Warszawa 1994; Szczęsny Skibiński, Polskie katedry gotyckie, Poznań 1996; L.Kajzer, S.Kołodziejski, J.Salm, Leksykon zamków w Polsce, Warszawa 2001; J.Jarzewicz, Gotycka architektura Nowej Marchii. Budownictwo sakralne w okresie Askańczykow i Witelsbachow, Poznań 2000; R.M.Kunkel, Architektura gotycka na Mazowszu, Warszawa 2006; J.Kowalski, Gotyk wielkopolski. Architektura sakralna XIII-XVIwieku, Poznań 2010
2. Historia
A. Historia powszechna
B.Zientara, Historia powszechna średniowiecza, Warszawa 1968; T.Manteuffel, Historia powszechna. Średniowiecze, Warszawa 1990
B. Historia Polski
R. Grodecki, S. Zachorowski, J. Dąbrowski, Dzieje Polski średniowiecznej, Platan. Kraków 1995 (wyd. l: 1926, obecnie kolejne wydania); Wielka Historia Polski, t. .II: J. Wyrozumski, Dzieje Polski piastowskiej (VII w. – 1370), Fogra, Kraków 1999; t. III: K. Baczkowski, Dzieje Polski późnośredniowiecznej (1370-1506), Fogra, Kraków 1999. Dzieje Polski, pod red. J.Topolskiego, Warszawa, PWN 1977, s. 88-234; J.Wiesiołowski, Kultura Polski regionalnej u schyłku średniowiecza, [w:] Malarstwo gotyckie w Wielkopolsce. Studia o dziełach i ludziach, red. A.S.Labuda, PTPN, Poznań 1994, s. 13-32; Kultura Polski średniowiecznej X-XIIIw., red. J.Dowiat, Warszawa 1985; J.Kłoczowski, Europa słowiańska w XIV-XV wieku, PIW, Warszawa 1984; Kościół w Polsce. T. 1. Średniowiecze, red. J.Kłoczowski, Kraków 1968)
3. Historia kultury
A. Kultura Polski średniowiecznej
J.Wiesiołowski, Kultura Polski regionalnej u schyłku średniowiecza, [w:] Malarstwo gotyckie w Wielkopolsce. Studia o dziełach i ludziach, red. A.S.Labuda, PTPN, Poznań 1994, s. 13-32; T.Michałowska, Wielka historia literatury polskiej, Średniowiecze, PWN, Warszawa 1995; Kultura Polski średniowiecznej X-XIIIw., red.J.Dowiat, Warszawa 1985; Kultura polski średniowiecznej XIV-XV w., red. B.Geremek, Warszawa 1997; J.Kłoczowski, Europa słowiańska w XIV-XV wieku, PIW, Warszawa 1984; Kościół w Polsce. T. 1. Średniowiecze, red.J.Kłoczowski, Kraków 1968; H.Samsonowicz, Złota jesień polskiego średniowiecza, Poznań 2001
B. Kultura wczesnochrześcijańska i bizantyjska
M.Simon, Cywilizacja wczesnego chrześcijaństwa, Warszawa 1979; A.G. Haman, Życie codzienne pierwszych chrześcijan, Pax, Warszawa 1990; H.W.Haussig, Historia kultury bizantyńskiej, Warszawa 1969; M.Banniard, Geneza kultury europejskiej V-VIII w., seria Nowa Marianna, Volumen, Warszawa 1995; G.Henderson, Wczesne średniowiecze, Warszawa 1987; R.W. Southern, Kształtowanie średniowiecza, PIW, Warszawa 1970; Ch.Walter, Sztuka i obrządek kościoła bizantyńskiego, PWN, Warszawa 1992);
C. Kultura średniowiecza dojrzałego i późnego
J.Le Goff, Kultura średniowiecznej Europy, Warszawa 1970; tenże, Inteligencja w wiekach średnich, Warszawa 1965; G.Duby, Czasy katedr. Sztuka i społeczeństwo 980-1420, PIW 1986; J.Huizinga, Jesień średniowiecza, Warszawa 1992; P.Chaunu, Czas reform. Historia cywilizacji i religii (1250-1550), PAX, Warszawa 1989; J. Kowalski, A. i M. Lobowie, J.Prokop, Dzieje kultury Francuskiej, PWN, Warszawa 2005
4. Filozofia i estetyka
W.Tatarkiewicz, Historia filozofii, t.I, Warszawa 1990; tenże, Historia estetyki. T.2.Estetyka średniowieczna; U.Eco, Sztuka i piękno w średniowieczu, Znak, Kraków 1994; E.Gilson, Historia filozofii chrześcijańskiej w wiekach średnich, Pax, Warszawa 1987; W.Seńko, Jak rozumieć filozofię średniowieczną, Warszawa 1993; G.R. Evans, Filozofia i teologia w średniowieczu, Znak, Kraków 1996
Wprowadzenie do wiedzy o sztuce nowożytnej (II rok, semestr zimowy)
Egzaminatorzy: dr Piotr Korduba, dr Michał Mencfel
Egzamin składa się z trzech autonomicznych części:
– testu wizualnego (identyfikacja 20 przeźroczy)
– testu faktograficznego (pisemna odpowiedź na pytania)
– odpowiedzi ustnej na dwa pytania zamieszczone w losowo wybranym zestawie
Wyniki części testowych będą brane pod uwagę przy ostatecznej ocenie. Jeśli liczba uzyskanych punktów z części testowych nie przekroczy połowy punktów możliwych do uzyskania, wówczas część ustna rozpoczyna się od ponownego sprawdzenia erudycji faktograficznej i/lub wizualnej. Aby przejść do wypowiedzi ustnej należy udzielić poprawnych odpowiedzi na co najmniej połowę pytań. Wypowiedź ustna składa się z zadawalającej odpowiedzi na dwa pytania z różnych pod względem topograficznym lub chronologicznym zagadnień sztuki nowożytnej.
Do zaliczenia egzaminu wymagana jest dostateczna wypowiedź na oba tematy.
Niezdanie bądź przerwanie egzaminu powoduje konieczność ponownego przystąpienia do zdawania testów, bez względu na uzyskane wyniki.
Zagadnienia egzaminacyjne:
Renesans:
Początki Renesansu w Polsce
Rzeźba nagrobna w Polsce w XVI w. (Bartłomiej Berrecci, Jan Maria Padovano, Jan Michałowicz z Urzędowa, Santi Gucci, Hieronim Canavesi)
Wawel – dzieje i funkcje rezydencji
Brunelleschi, Alberti i architektura wczesnego renesansu w Italii
Michał Anioł – rzeźba i architektura
Palladio
Ghiberti
Donatello
Wczesnorenesansowe malarstwo we Florencji
Przedbarokowe malarstwo ścienne (Andrea Mantegna, Michał Anioł, Rafael, Veronese, Gulio Romano, Correggio)
Malarstwo weneckie i północnowłoskie w XVI wieku: (Bellini, Giorgione, Tycjan, Veronese)
Włoski manieryzm (architektura, rzeźba, malarstwo)
Urbanistyka renesansowa (w tym Zamość jako przykład renesansowej urbanistyki w Polsce)
Van Eyck i wczesny renesans w Niderlandach
Barok:
Włoskie malarstwo wczesnego baroku (bracia Carracci, Domenichino, Guido Reni, Andrea Sacchi)
Caravaggio
Barokowa architektura w Rzymie (Il Gesu, Carlo Maderno, Pietro da Cortona, Carlo Rainaldi)
Bernini jako architekt
Bernini jako rzeźbiarz
Barokowa rzeźba włoska (Alessandro Algardii, Francois Duquesnoy, Ercole Ferrata)
Borromini
Rubens
Rembrandt
Velazquez
Barokowe malarstwo ścienne (Pietro da Cortona, Andrea Pozzo, bracia Asamowie, Tiepolo, Jerzy W. Neunhertz)
Architektura rezydencjonalna doby baroku w Europie i jej renesansowe korzenie (pałac papieski na Watykanie, Escorial, Anglia w XVI w., palazzo Barberini w Rzymie, Vaux-le-Vicomte, Wersal)
Portret trumienny
Zamek Królewski w Warszawie – dzieje i funkcje rezydencji
Tylman z Gameren
Główne nurty XVII-wiecznej architektury rezydencjonalnej w Polsce
Główne nurty XVII-wiecznej architektury sakralnej w Polsce
Wprowadzenie do wiedzy o sztuce nowoczesnej (II rok, semestr letni)
Egzaminatorzy: dr hab. Paweł Leszkowicz, dr Magdalena Radomska (dr hab. Agata Jakubowska, prof. UAM).
Egzamin: test wizualny i egzamin ustny. Należy zaliczyć test wizualny (min. 50%), żeby móc podejść do egzaminu ustnego. Na egzaminie ustnym studentka/student losuje zestaw dwóch pytań. Jedno z nich dotyczy zagadnień omawianych na ćwiczeniach. Na oba pytania należy odpowiedzieć w stopniu przynajmniej dostatecznym.
Zagadnienia egzaminacyjne:
1. Sztuka przedrewolucyjnej, rewolucyjnej i napoleońskiej Francji.
2. Architektura klasycystyczna, neogotycka, zagadnienie wystaw światowych
3. Malarstwo pejzażowe w pierwszej połowie XIX wieku
4. Wątki patriotyczne w sztuce polskiej od 1764 do 1863
5. Historyzm w XIX-wiecznej architekturze
6. Rozwój muzeów w XIX wieku
7. Romantyczne malarstwo i rzeźba.
8. Rzeźba II połowy XIX w.
9. Kierunki i tendencje w malarstwie II poł. XIX wieku: realizm, impresjonizm, postimpresjonizm symbolizm,
10. Charakterystyka architektury w najważniejszych ośrodkach secesji w Europie i w Polsce.
11. Malarstwo historyczne i realistyczne w Polsce
12. Sztuka a fotografia w II połowie XIX wieku
13. Modernizm polski na przełomie XIX i XX w
14. Awangarda początku XX wieku: fowizm, kubizm, futuryzm, ekspresjonizm
15. Dadaizm
16. Konstruktywizm
17. Modernistyczna architektura
18. Surrealizm – światopogląd, charakterystyka nurtu i dynamika rozwoju
19. Życie artystyczne w II RP (główne ugrupowania artystyczne, ważne wystawy, instytucje)
20. Sztuka państw totalitarnych (III Rzesza, Włochy, ZSRS)
21. Sztuka po drugiej wojnie światowej w Stanach Zjednoczonych i Europie (1945-1960).
22. Oblicza ciała w sztuce drugiej połowy XX wieku
23. Sztuka minimalnych środków – od minimalizmu do konceptualizmu
24. Odmiany realizmu w drugiej połowie XX wieku
25. Poza malarstwem i rzeźbą, poza muzeum – przedmiot, enviroment, instalacja, land art, nowe media.
26. Happening i performance w sztuce XX wieku.
27. Lata 80 i powrót malarstwa
28. Sztuka w służbie społecznej a sztuka w służbie kapitalizmu – lata dziewięćdziesiąte
29. Ewolucje i rewolucje w architekturze w drugiej połowie XX wieku
Lektury podstawowe
UWAGA! Na egzaminie wymaga jest też znajomość tekstów omawianych na ćwiczeniach, a nie uwzględnionych w tym spisie
Sztuka świata, t. 8, 9, 10 Warszawa 1994
– M. Porębski, Dzieje sztuki w zarysie, t. 3, Warszawa 1988
– N. Pevsner, Historia architektury europejskiej, t. 2, Warszawa 1980
– A. Miłobędzki, Zarys dziejów architektury w Polsce, Warszawa 1989
Sztuka powszechna:
– H. Honour, Neoklasycyzm, Warszawa 1972
– M. Poprzęcka, Akademizm, Warszawa 1977
– L. Nochlin, Realizm, Warszawa 1974.
– Z. Kępiński, Impresjoniści u źródeł swoich obrazów, Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk, 1976.
– M. Wallis, Secesja, Warszawa, 1984.
– H. Hofstätter, Symbolizm, Warszawa 1980.
– W. Juszczak, Postimpresjoniści, Warszawa 1985.
– E. Grabska, Moderniści o sztuce, Warszawa 1971.
– A. Kotula, P. Krakowski, Rzeźba XIX wieku, Kraków 1980
– A. Kotula, P. Krakowski, Architektura współczesna. Zarys rozwoju, Kraków 1967
– J. Willet, Ekspresjonizm, Warszawa 1976
– M. Porębski, Kubizm, Warszawa 1986
– A. Turowski, W kręgu konstruktywizmu, Warszawa 1979
– K. Janicka, Surrealizm, Warszawa 1985
– H. Richter, Dadaizm. Sztuka i antysztuka, Warszawa 1986
– Ch. Baumgarth, Futuryzm, 1978
– B. Rose, Malarstwo amerykańskie dwudziestego wieku, Warszawa 1991
– T. Pawłowski, Happening, Warszawa 1988
– E. Kuryluk, Hiperrealizm – Nowy realizm, Warszawa 1979
– M. Hussakowska-Szyszko, Minimalizm, Kraków 2003
– U. Czartoryska, Od pop-artu do sztuki konceptualnej, Warszawa 1973
– P. Piotrowski, Awangarda w cieniu Jałty. Sztuka i polityka w Europie Środkowo-Wschodniej 1945-1989, Poznań 2005
Sztuka polska:
– S. Kozakiewicz, Malarstwo polskie. Oświecenie – klasycyzm – romantyzm, Warszawa 1976
– M. Porębski, Malowane dzieje, Warszawa 1962
– M. Poprzęcka, Czas wyobrażony. O sposobach opowiadania w polskim malarstwie XIX wieku, Warszawa 1986
– Z. Kępiński, Impresjonizm polski, Warszawa 1961
– E. Mike-Broniarek, Malarstwo polskie. Realizm. Naturalizm, Warszawa 2005
– W. Juszczak, Malarstwo polskiego modernizmu, Gdańsk 2005
– P. Szubert, Rzeźba polska przełomu XIX i XX wieku, Warszawa 1995
– W. Włodarczyk, Sztuka polska 1918-2000, Warszawa 2000
– A. Turowski, Budowniczowie świata, Kraków 2000
– Z. Baranowicz, Polska awangarda artystyczna 1918-1939, Kraków 1975
– I. Luba, Dialog nowoczesności z tradycją. Malarstwo polskie dwudziestolecia międzywojennego, Warszawa 2004
– I. Jakimowicz, Witkacy-Chwistek-Strzemiński, Warszawa 1978
– W. Włodarczyk, Socrealizm, Paryż 1986
– A. Kępińska, Nowa sztuka. Sztuka polska w latach 1945-1978, Warszawa 1981.
– P. Piotrowski, Znaczenia modernizmu. W stronę historii sztuki polskiej po 1945 roku, Poznań 1999
– A. Markowska, Dwa przełomy. Sztuka polska po 1955 i 1989 roku, Toruń 2012
