Wykład monograficzny

Podstawowe pojęcia polskiego modernizmu cz. 1

Prof. dr hab. Piotr Juszkiewicz

II semestr, 30 godz.

3 pkt. ECTS

Forma zaliczenia: zaliczenie z notą

 

Przedmiotem wykładu będzie kluczowa dla prezentowanej w jego trakcie perspektywy historycznej interpretacji polskiego modernizmu idea regeneracji. Była ono podstawą intelektualnych i artystycznych reakcji na przeświadczenie o negatywnych skutkach procesu nowoczesności, który przyniósł postęp technologiczny i cywilizacyjny, ale jednocześnie, jak mniemano, cały szereg zagrożeń – duchowych, zdrowotnych, ekonomicznych i politycznych. Skala wstrząsu spowodowanego cywilizacyjną zmianą skłaniała wielu myślicieli, ideologów, społecznych działaczy i artystów do przekonania o całkowitym upadku zachodniego świata, który wymaga pilnej regeneracji we wszystkich aspektach związanych z ludzkim życiem.

W trakcie wykładu będzie zatem mowa o wielorakich diagnozach kulturowego i cywilizacyjnego kryzysu formułowanych od połowy XIX po lata 30 wieku XX i równie wielorakich propozycjach jego przezwyciężenia zarówno na drodze społecznych reform, jak i artystycznego eksperymentu.

 

Wybrana literatura:

Griffin, Modernism and Fascism. The Sense of a Beginning under Mussolini and Hitler, Nowy Jork, 2007

Jedlicki, Lęki i wyroki krytyków nowoczesności, Warszawa 2000

Leszek Gawor, Lech Zdybel, Idea kryzysu kultury europejskiej w polskiej filozofii społecznej. Analiza wybranych koncepcji pierwszej połowy XX wieku, Lublin 1995.

Jedliński, Ku przeszłości. Rene Guenon, Julius Evola i nurty tradycjonalizmu. Studium z filozofii kultury, Poznań 2019.

 

Wybrana literatura źródłowa:

Ludwik Krzywicki, W otchłani, 1909

Marian Zdziechowski, Pesymizm, romantyzm a podstawy chrześcijaństwa 1914; W obliczu końca, Wilno 1938

J.K. Korwin Kochanowski, Postęp ludzkości jako wyraz praw psychicznych rozwoju (1917)

Spengler, Der Untergang des Abendlandes – Umrisse einer Morphologie der Weltgeschichte, 1918-1922

Cybulski, Z rozmyślań nad społecznym życiem człowieka. Psychologiczne podstawy przewrotów społecznych (1919Wasilewski: O życiu i katastrofach cywilizacji narodowej, 1921

 

Florian Znaniecki, Upadek cywilizacji zachodniej, 1921; Ludzie teraźniejsi a cywilizacja przyszłości, 1934.

Guenon, La Crise du Monde Moderne, 1927

Zygmunt Łempicki, Kryzys i kultura 1932

Evola, Rivolta contro il mondo moderno, 1934

Koneczny O wielości cywilizacyj, 1935

Bierdiajew, Nowe średniowiecze, 1924

Sorokin the Crisis of our Age, 1941

 

Malarstwo polskie w epoce postsekularnej. Wybrane zagadnienia

prof. UAM dr hab. Michał Haake

II semestr, 30 godz.

3 pkt. ECTS

Forma zaliczenia: zaliczenie z notą

 

Nowoczesność przyniosła w obrębie tzw. kultury Zachodu istotną zmianę w podejściu do religii – na polu filozoficznym, politycznym i naukowym. Oświecenie, rewolucja francuska czy Darwinizm to tylko najważniejsze hasła związane z tym procesem. Przedmiotem wykładu będą te wybrane dokonania polskiego malarstwa, w których, zdaniem prowadzącego, problematyka ta – podejmowana obecnie intensywnie na gruncie badań tzw. postsekularyzmu – znalazła swoje odzwierciedlenie, ślad, piętno.  Pod tym kątem omówione zostaną zarówno obrazy mniej znane, jak i te, które, niesłusznie, uchodzą za rozpoznane w sposób wystarczający. Wrócimy do twórczości m.in. Aleksandra Gierymskiego i Józefa Pankiewicza, Henryka Siemiradzkiego i Jacka Malczewskiego, Józefa Mehoffera i Ferdynanda Ruszczyca.

 

Wybrana literatura podstawowa:

Warchala, Romantyzm i narodziny myśli postsekularnej, „Logos i ethos”, 2014.

M.P. Driskel, M.P., Representing Belief. Religion, Art, and Society in Nineteenth-Century France, Pennsylvania 1992

Drzewo poznania. Postsekularyzm w przekładach i komentarzach, Katowice 2012

Fluid Flesh. The Body, Religion and the Visual Arts, ed. B. Baert, Leuven 2009

Foucart, La renouveau ed la peinture religieuse en France (1800-1860), Paris 1987

Gross, Jesus, Luther und der Papst im Bilderkampf 1871-1918. Zur Malereigeschichte der Keiserzeit, Marburg 1989.

Perez, Corpus Christi. Les representations du Christ en photographie. 1855-2002, kat. wys. Jerusalem 2002.

Romaine, L. Stratford, Revisioning. Critical Methods of Seeing Christianity in the History of Art, Eugene OR 2013.

Szkoda, że cię tu nie ma. Filozofia religii a postsekularyzm jako wyzwanie nowych czasów, Kraków 2018.

Sztuka a religia. Debaty niemieckie od XVI do XXI wieku, Poznań 2018.

Więzi wspólnoty. Literatura – religia – komparatystyka, Katowice 2013.