Wprowadzenie do wiedzy o historii sztuki

 Wprowadzenie do wiedzy o historii sztuki starożytnej (I rok) 

dr Wojciech Brillowski

I semestr, moduł 90 godz.: 60 godz. wykładu i 30 godz. ćwiczeń

6 pkt. ECTS

Forma zaliczenia: egzamin

Wykład

Celem zajęć jest przedstawienie podstawowych zjawisk artystycznych i kulturowych szeroko rozumianej starożytności. Wykład będzie składał się z czterech szerokich bloków tematycznych, poświęconych sztuce starożytnego Bliskiego Wschodu, Egiptu, Grecji i Rzymu, uzupełnionych dwoma pomniejszymi, traktującymi o kulturze i sztuce świata egejskiego epoki brązu oraz Etrurii. Ze względu na obszerny zakres materiału, zdecydowano się na prezentację kluczowych dzieł sztuki w układzie chronologicznym, z naciskiem na dzieje architektury oraz rzeźby.

            Wykład będzie zakończony egzaminem ustnym, przeprowadzanym zdalnie
i składającym się z dwóch części. W pierwszej będzie wymagana odpowiedź na trzy pytania problemowe, a w drugiej przeprowadzony zostanie sprawdzian umiejętności rozpoznawania najważniejszych zabytków w oparciu o ilustracje.

Literatura:

1. Boardman, Sztuka grecka, Toruń – Wrocław 1999,
2. Brendel, Etruscan Art, New Haven – London 1995,
3. Brosius, The Persians, London – New York 2006,
4. Burn, Hellenistic Art: from Alexander the Great to Augustus, London 2004,
5. Dobrowolski, Sztuka Etrusków, Warszawa 1971,

Egipt. Świat faraonów, red. Regine Schulz i Matthias Seidel, Kolonia – Kraków 2004,

1. Elsner, Imperial Rome and Christian Triumph, Oxford – New York 1998,

Encyklopedia sztuki starożytnej, pod red. Piotra Bielińskiego, Warszawa 1998,

1. Filarska, Początki sztuki wczesnochrześcijańskiej, Lublin 1986,
2. Gawlikowska, Sztuka Mezopotamii, Warszawa 1975,

O.R. Gurney, Hetyci, Warszawa 1970,

C.M. Havelock, Sztuka hellenistyczna, Warszawa 1972,

1. Higgins, Minoan and Mycenaean Art, London 1985,
2. Lipińska, Sztuka egipska, Warszawa 2008,
3. Makowiecka, Sztuka Rzymu. Od Augusta do Konstantyna, Warszawa 2010,
4. Mierzejewski, Sztuka starożytnego Wschodu, t.1-2, Warszawa 1981-83,
5. A. Ostrowski, Starożytny Rzym. Polityka i sztuka, Warszawa 1999,
6. Papuci-Władyka, Sztuka starożytnej Grecji, Warszawa 2001,
7. Parnicki-Pudełko, Architektura starożytnej Grecji, Warszawa 1985,

G-Ch. Picard, Sztuka rzymska, Warszawa 1975,

1. Press, Kultura Wysp Cykladzkich w epoce brązu, Warszawa 1986,
2. Rutkowski, Sztuka egejska, Warszawa 1987,
3. Ramage, N.H. Ramage, Roman Art: Romulus to Constantine, Prentice Hall 1996,
4. Sadurska, Archeologia starożytnego Rzymu, t.1-2, Warszawa 1975-1980,
5. Śliwa, Sztuka i archeologia starożytnego Wschodu, Warszawa 1997,

Sztuka świata, t.1, red. Anna Sadurska, Warszawa 1989,

Ćwiczenia

Ćwiczenia będą stanowiły integralną część modułu kształcenia w dziedzinie historii sztuki starożytnej, mając na celu uzupełnienie zagadnień prezentowanych w trakcie wykładu. W ramach zajęć przedstawione zostaną najbardziej istotne informacje odnośnie tła historycznego oraz kluczowych aspektów dziejów politycznych, gospodarczych oraz społecznych cywilizacji antycznych. Szeroko będą prezentowane produkty rzemiosła artystycznego oraz niektóre zagadnienia dziejów malarstwa antycznego. Pokrótce zostaną omówione dzieje badań nad sztuką starożytną, od połowy wieku XVIII do współczesności.

            Od studentów wymagana będzie znajomość zagadnień historii i kultury starożytnej na poziomie szkoły średniej oraz języka angielskiego w stopniu umożliwiającym czytanie ze zrozumieniem przedstawionych niżej publikacji. W celu zaliczenia zajęć student musi spełnić następujące kryteria: być obecnym na zajęciach, wykazywać na nich aktywność, otrzymać pozytywną ocenę z dwóch testów oraz napisać esej na jedno z zaproponowanych przez prowadzącego zagadnień.

Literatura:

1. Beard, Pompeje. Życie rzymskiego miasta, Poznań 2010,

M.L. Bernhard, Greckie malarstwo wazowe, Wrocław 1966

J.R. Clarke, Art in the Lives of Ordinary Romans, Los Angeles 2003,

1. Dobrowolski, Malarstwo etruskie, Warszawa 1979,
2. Haynes, Etruscan Civilization, London 2005,
3. Higgins, Greek and Roman Jewellery, Los Angeles 1980,
4. Kumaniecki, Historia kultury starożytnej Grecji i Rzymu, Warszawa 1987,
5. Nowicka, Z dziejów malarstwa greckiego i rzymskiego, Warszawa 1988,
6. Roaf, Mezopotamia, Warszawa 1998,

H.A. Schlögl, Starożytny Egipt: Dzieje i kultura od czasów najdawniejszych do Kleopatry, Warszawa 2012,

1. Stabryła, Zarys kultury starożytnej Grecji i Rzymu, Warszawa 2007,
2. Winniczuk, Ludzie, zwyczaje i obyczaje starożytnej Grecji i Rzymu, Warszawa 2008,
3. Ziółkowski, Historia powszechna: Starożytność, Warszawa 2012.

Wprowadzenie do wiedzy o historii sztuki średniowiecznej (I rok) 

prof. UAM dr hab. Jarosław Jarzewicz, prof. UAM dr hab. Jacek Kowalski, dr Tomasz Ratajczak, dr Adam Soćko

II semestr, moduł 90 godz.: 60 godz. wykładu i 30 godz. ćwiczeń

6 pkt. ECTS

Forma zaliczenia: egzamin

Wykład:

Wykład jest propozycją syntezy historycznej, która ma ułatwić studentom orientację w problemach badawczych związanych ze sztuką średniowieczną, najważniejszych zjawiskach artystycznych na przestrzeni ok. tysiąca lat dziejów Europy, oraz przedstawić interpretacje kluczowych dzieł sztuki tej epoki. Wiedza zdobyta na wykładzie ma w założeniu stanowić podstawę do dalszej, samodzielnej pracy studentów, opartej na lekturze wskazanych publikacji, a jej poziom sprawdzany będzie w trakcie egzaminu końcowego.

Ćwiczenia:

Zajęcia o charakterze ćwiczeniowym stanowić będą uzupełnienie wykładu o sztuce średniowiecznej. Ich celem jest zapoznanie z najważniejszymi problemami, pojęciami i zagadnieniami sztuki średniowiecznej, a także uwarunkowaniami wpływającymi na kształtowanie podstawowych procesów, które znajdują odzwierciedlenie w sztuce średniowiecznej. Zajęcia mają też służyć ugruntowaniu wiedzy w zakresie terminologicznym, głównych rodzajów i typów dzieł, a także mają być pomocne w określaniu przyczyn i chronologii różnych zjawisk zachodzących w sztuce średniowiecznej. W toku zajęć poruszane będą zagadnienia dotyczące kilku bloków tematycznych m. in. takich jak: periodyzacja sztuki średniowiecznej (style i epoki, kryteria formalne, przełomy stylowe), aspekty historii politycznej Europy i Polski, bazylika i inne typy budowli kościelnych, klasztor, miasto, zamek, katedra, nastawa ołtarzowa, pomnik nagrobny, modele kaplic władczych, sztuka wobec kultu relikwii, rola i miejsce artysty w społeczeństwie wieków średnich.

Podstawowa literatura:

– P. Meyer, Historia sztuki europejskiej, t. I, Warszawa 1973

– Z. Świechowski, L. Nowak, B. Gumińska, Sztuka romańska, Warszawa 1976

– N. Pevsner, Historia architektury europejskiej, t. I, Warszawa 1973

– W. Sauerlaender, Rzeźba średniowieczna, Warszawa 1978

– M. Skubiszewska, Malarstwo Italii w latach 1250-1400, WaiF, Warszawa 1980

– P. Skubiszewski, Sztuka Europy łacińskiej od VI do IX wieku, Lublin 2001

– W. Koch, Style w architekturze, Warszawa 1996

– O. von Simson, Katedra gotycka. Jej narodziny i znaczenie, przeł. Anna Palińska, Warszawa 1989

– E. Panofsky, Architektura gotycka i scholastyka, w: tegoż, Studia z historii sztuki, Warszawa 1970

– Myśliciele, kronikarze i artyści o sztuce. Od starożytności do 1500 r., opr. J. Białostocki, Warszawa 1978

– Sztuka Świata, tom III-IV, Warszawa 1990-93

– Sz. Skibiński, Polskie katedry gotyckie, Poznań 1996

– Z. Świechowski, Sztuka polska. Romanizm, Warszawa 2005

– Sz. Skibiński, K. Lorkiewicz-Zalewska, Sztuka polska. Gotyk, Warszawa 2010

– A. Ziemba, Sztuka Burgundii i Niderlandów 1380-1500, tom II, Niderlandzkie malarstwo tablicowe 1430-1500, Warszawa 2011

– J. Białostocki, Sztuka XV wieku. Od Parlerów do Dürera, Warszawa 2010

– A. Grzybkowski, Gotycka architektura murowana w Polsce, Warszawa 2014

– T. Torbus, Zamki konwentualne państwa krzyżackiego w Prusach, Gdańsk 2014

– J. Kowalski, Gotyk wielkopolski. Architektura sakralna XIII-XVI w., Poznań 2010

– J. Adamski, Gotycka architektura sakralna na Śląsku w latach 1200-1420. Główne kierunki rozwoju, Kraków 2017

Polecamy także tomy dotyczące średniowiecza serii wydawniczych: Propylaen Kunstgeschichte…, Berlin, Propylaeen Verlag, i Pelican History of Art, natomiast ostrzegamy przed zbyt łatwowiernym korzystaniem ze znakomicie prezentujących się tomów wydawnictwa Könemann  (Sztuka romańska, Gotyk, pod red. Rolfa Tomana), które zostały w polskojęzycznej wersji zmasakrowane przez „tłumaczy” zupełnie nie rozumiejących tekstów o sztuce, zatem polecamy wydania oryginalne lub jako zbiór ilustracji.

Lektury uzupełniające:

1. Zientara, Historia powszechna średniowiecza, Warszawa 1968 (i późniejsze wydania); T. Manteuffel, Historia powszechna. Średniowiecze, Warszawa 1990 (i późniejsze wydania); Roman Michałowski, Historia powszechna. Średniowiecze, Warszawa 2012; N. Davies, Europa. Rozprawa historyka z historią, przeł. E. Tabakowska, Znak, Kraków 1998; J. Le Goff, Kultura średniowiecznej Europy, Warszawa 1970 [także nowe wydania]; J. Huizinga, Jesień średniowiecza, Warszawa 1961 [także nowe wydania], G. Duby, Czasy katedr. Sztuka i społeczeństwo 980-1420, Warszawa 1986 [także nowe wydania].

Zajęcia kończą się egzaminem. Ma on formę ustną i obejmuje zagadnienia poruszane na wykładzie oraz we wskazanych publikacjach.

Zagadnienia egzaminacyjne, egzaminatorzy: prof. UAM dr hab. Jacek Kowalski, dr Tomasz Ratajczak

1. Początki sztuki chrześcijańskiej III-IV w.
2. Renesanse średniowieczne (wczesne, dojrzałe i późne średniowiecze)
3. Artysta w średniowieczu (wczesne, dojrzałe i późne średniowiecze)
4. Początki sztuki bizantyjskiej (epoka justyniańska)
5. Katedra około roku 1000 w Polsce i w Europie: architektura, wyposażenie, liturgia
6. Rzeźba romańska XI-XIII wieku w Europie i w Polsce. Ośrodki, artyści, dzieła
7. Architektura romańska XI-XIII wieku w Europie i w Polsce. Ośrodki, artyści, dzieła
8. Narodziny architektury gotyckiej we Francji i w Polsce
9. Symbolika katedry gotyckiej
10. Rzeźba gotycka XIII wieku w Europie i w Polsce
11. Architektura cystersów w Europie i w Polsce
12. Architektura zakonów żebraczych w Europie i w Polsce
13. Architektura wieku XIV w Europie i w Polsce. Ośrodki, artyści, dzieła
14. Sztuka około roku 1400 w Polsce i w Europie. Ośrodki, artyści, dzieła
15. Architektura XV wieku w Europie i w Polsce. Ośrodki, artyści, dzieła
16. Rzeźba późnego gotyku w Europie i w Polsce. Ośrodki, artyści, dzieła
17. Malarstwo późnego gotyku w Europie i w Polsce. Ośrodki, artyści, dzieła
18. Zamki i rezydencje w Europie dojrzałego i późnego średniowiecza
19. Od Rolanda do Tristana. Sztuka świecka późnego średniowiecza
20. Ołtarz średniowieczny
21. Biblia jako podstawowe źródło sztuki średniowiecznej
22. Monastycyzm średniowieczny i jego znaczenie dla sztuki
23. Partykularyzm i uniwersalizm sztuki średniowiecznej
24. Kult świętych i kult relikwii – ich znaczenie dla sztuki średniowiecznej
25. Mecenat monarszy w średniowiecznej architekturze
26. Sztuka w kręgu zakonów rycerskich (krzyżacy, joannici, templariusze)

Wprowadzenie do wiedzy o historii sztuki nowożytnej: wykład i ćwiczenia (II rok) 

prof. Tadeusz J. Żuchowski, prof. UAM dr hab. Piotr Korduba, prof. UAM dr hab. Michał Haake, dr Dorota Molińska

I semestr, moduł 90h: 60h wykładu i 30h ćwiczeń

6 pkt. ECTS

Forma zaliczenia: egzamin

Wykład:

Celem wykładu jest zapoznanie słuchaczy z podstawową wiedzą z zakresu historii sztuki nowożytnej powszechnej i polskiej, dotyczącą najważniejszych kierunków i ośrodków artystycznych, dzieł i artystów, z uwzględnieniem kontekstu szeroko rozumianej humanistyki, dziejów społecznych, politycznych i gospodarczych. Zaprezentowane zostaną wybrane – spośród najistotniejszych – problemy sztuki europejskiej i polskiej doby renesansu i baroku. W oparciu o nie przedstawimy w pierwszej kolejności topografię i chronologię sztuki tego czasu, a także związane z nimi główne zagadnienia badawcze. Proponowane wykłady będą więc nie tylko omawiać kolejne, odrębne zagadnienia, ale także wskazywać naukową perspektywę dla refleksji nad sztuką XVI-XVIII w. Ukazane zostaną podstawowe kierunki i mechanizmy działalności artystycznej, a także środowiska oraz indywidualni twórcy. Omówione zostaną m.in. następujące zagadnienia: renesansowa sztuka we Florencji (architektura, rzeźba, malarstwo), malarstwo na północ od Alp w XV-XVI w., manieryzm, nagrobek renesansowy, rezydencja renesansowa, sztuka barokowa w Rzymie, malarstwo holenderskie XVII w., malarstwo hiszpańskie epoki baroku, rokoko, a także bardziej szczegółowo twórczość wybranych artystów, w tym m.in. Michała Anioła, Caravaggia, Rembrandta, Rubensa.

Ćwiczenia stanowią integralny element cyklu obowiązkowych zajęć kursowych poświęconych zgłębieniu podstawowych zagadnień historii sztuki nowożytnej. Mają one na celu uzupełnienie i poszerzenie wiedzy studentów, a w konsekwencji ułatwienie im przygotowania się do egzaminu podsumowującego studia nad tym okresem dziejów sztuki. Zakres tematyczny omawiany w trakcie ćwiczeń uzupełniać będzie treść wykładów o problematykę związaną ze sztuką nowożytną powstającą na terenach XVI-XVIII-wiecznej Rzeczypospolitej. Aktywne uczestnictwo w zajęciach pozwoli na przyswojenie sobie podstawowej wiedzy faktograficznej (znajomości najważniejszych dzieł, ośrodków artystycznych i działających ówcześnie twórców), jak również uzyskanie orientacji w szerszym kontekście przemian historycznych i kulturowych, które zadecydowały o ewolucji form estetycznych polskiej sztuki nowożytnej i jej powiązaniach z tendencjami obecnymi w sztuce europejskiej. Wśród najistotniejszych wątków, które będą obiektem dyskusji w takcie ćwiczeń wskazać należy dzieje powstawania Zamku Wawelskiego i Zamku Królewskiego w Warszawie w powiązaniu z rozwojem ceremoniału i mecenatu dworskiego, nowożytną architekturę rezydencjonalną oraz budownictwo sakralne, renesansową rzeźbę nagrobną i główne ośrodki rzeźbiarskie doby baroku, jak również specyfikę ówczesnego malarstwa z uwzględnieniem malarstwa sztalugowego, monumentalnego oraz sarmackiej tradycji portretu trumiennego.

Wymagania do uzyskania zaliczenia:

• obecność na zajęciach – dopuszcza się dwie nieobecności w semestrze; w przypadku większej liczby absencji wymagane będą indywidualne konsultacje w celu nadrobienia zaległości,
• aktywne uczestnictwo w zajęciach obejmujące czynny udział w dyskusji oraz lekturę wskazanych tekstów,
• przygotowanie krótkiej, merytorycznie satysfakcjonującej prezentacji na zadany temat,
• pozytywna ocena z kolokwium obejmującego zagadnienia omawiane w trakcie ćwiczeń.

Podstawowa literatura:

Sztuka polska. Renesans i manieryzm, red. M. Zlat (Sztuka polska, t. III), Warszawa 2008

Sztuka polska. Wczesny i dojrzały barok, red. Z. Bania, (Sztuka polska, t. IV), Warszawa 2013

Sztuka polska. Późny barok, rokoko, klasycyzm, red. Z. Bania (Sztuka polska, t. IV), Warszawa 2016

1. Karpowicz, Sztuka polska XVII wieku, Warszawa 1975
2. Karpowicz, Sztuka polska XVIII wieku, Warszawa 1985
3. Karpowicz, Sztuka baroku w Polsce, Warszawa 1988
4. i S. Kozakiewiczowie, Renesans w Polsce, Warszawa 1976
5. Kozakiewiczowa, Rzeźba XVI wieku w Polsce, Warszawa 1986
6. Lilejko, Zamek Królewski w Warszawie, Warszawa 1980
7. Miłobędzki, Architektura polska XVII w., Warszawa 1980
8. Mossakowski, Kaplica Zygmuntowska (1515-1533), Warszawa 2007
9. Mossakowski, Tylman z Gameren, Wrocław 2010

Vanitas: portret trumienny na tle sarmackich obyczajów pogrzebowych, kat. wystawy, Poznań 1997

Literatura dla modułu znajomość, której obowiązuje na egzaminie (egzaminetorzy prof. UAM dr hab. Piotr Korduba, dr Dorota Molińska):

1. Historia sztuki nowożytnej powszechnej:

– Barok, red. R. Toman, Warszawa 2000

– J. Białostocki, Dwugłos o Berninim, Wrocław 1962

– Dobrzycka, Velazquez, Warszawa 1990

– H. Langdon, Caravaggio, Poznań 2003

– M. Levey, Wczesny Renesans, Warszawa 1972

– M. Levey, Dojrzały Renesans, Warszawa 1980

– I. Nash, Vermeer, Warszawa 1998

– N. Pevsner, Historia architektury europejskiej, t. 1-2, Warszawa 1980

– Renesans w sztuce włoskiej, red. R. Toman, Kolonia 2000

– M. Rzepińska, Siedem wieków malarstwa, Warszawa 1979

– M. Rzepińska, Malarstwo Cinquecenta, Warszawa 1989

– J. Shearman, Manieryzm, Warszawa 1970

– Sztuka świata, t. 5-7

– W. Tomkiewicz, Piękno wielorakie, Warszawa 1971

– W. Tomkiewicz, Rokoko, Warszawa 1988

– Z. Waźbiński, P. P. Rubens, Warszawa 1975

– Wersal, Warszawa 2004

– Wielcy mistrzowie sztuki włoskiej, Warszawa 2002

– T. Zarębska, Teoria urbanistyki włoskiej XV i XVI w., Warszawa 1971

– A. Ziemba, Iluzja a realizm: gra z widzem w sztuce holenderskiej 1580-1660, Warszawa 2005

– T. Żuchowski, Traktat o rzeźbie Michała Anioła, „Rocznik Historii Sztuki“, 2001

1. Historia sztuki nowożytnej polskiej:

– K. Cieślak, Kościół – cmentarzem. Sztuka nagrobna w Gdańsku, Gdańsk 1992

– H. Kozakiewiczowa, Renesans w Polsce, Warszawa 1976

– H. Kozakiewiczowa, Renesans i manieryzm w Polsce, Warszawa 1978

– H. Kozakiewiczowa, Rzeźba XVI wieku w Polsce, Warszawa 1986 

– A. Małkiewicz, Układ przestrzenny kościoła Il Gesu oraz tegoż, Barokowa architektura sakralna w Krakowie, w: Theoria et praxis, Kraków 2000

– A. Miłobędzki, Architektura polska XVII w., Warszawa 1980

– S. Mossakowski, Tylman z Gameren, Wrocław 1973

– S. Mossakowski, Kaplica Zygmuntowska (1515-1533), Warszawa 2007 

– A. Rottermund, Zamek Warszawski w epoce Oświecenia, Warszawa 1989

– R. Skowron, Apartament Królewski w zamku krakowskim, „Studia Waweliana”, V, 1996

– Sztuka polska. Wczesny i dojrzały barok, red. Z. Bania, (Sztuka polska, t. IV), Warszawa 2013

– Sztuka Polska. Renesans i manieryzm, red. M. Zlat (Sztuka polska, t. III), Warszawa 2008

– Vanitas: portret trumienny na tle sarmackich obyczajów pogrzebowych, kat. wyst., Poznań 1997

Zagadnienia egzaminacyjne:

Renesans:

– Początki Renesansu w Polsce

– Rzeźba nagrobna w Europie

– Rzeźba nagrobna w Polsce w XVI w. (Bartłomiej Berrecci, Jan Maria Padovano, Jan Michałowicz z Urzędowa, Santi Gucci, Hieronim Canavesi)

– Wawel – dzieje i funkcje rezydencji

– Brunelleschi, Alberti i architektura wczesnego renesansu we Włoszech

– Michał Anioł – rzeźba i architektura

– Palladio

– Ghiberti

– Donatello

– Wczesnorenesansowe malarstwo we Florencji

– Malarstwo weneckie i północnowłoskie w XVI wieku: (Bellini, Giorgione, Tycjan, Veronese)

– Włoski manieryzm (architektura, rzeźba, malarstwo)

– Urbanistyka renesansowa (w tym Zamość jako przykład renesansowej urbanistyki w Polsce)

– Van Eyck i wczesny renesans w Niderlandach 

Barok i rokoko:

– Włoskie malarstwo wczesnego baroku (Caravaggio, bracia Carracci, Domenichino, Guido Reni,)

– Barokowa architektura w Rzymie (Il Gesu, Carlo Maderno, Pietro da Cortona, Carlo Rainaldi)

– Bernini jako architekt

– Bernini jako rzeźbiarz

– Barokowa rzeźba włoska (Alessandro Algardii, Francois Duquesnoy, Ercole Ferrata)

– Borromini

– Rubens

– Rembrandt

– Velazquez i malarstwo hiszpańskie XVII wieku

– malarstwo holenderskie XVII wieku (Vermeer, malarze rodzajowi, pejzażyści)

– Barokowe malarstwo ścienne (Pietro da Cortona, Andrea Pozzo, bracia Asamowie, Tiepolo)

– Architektura rezydencjonalna doby baroku w Europie i jej renesansowe korzenie (pałac papieski na Watykanie, Escorial, palazzo Barberini w Rzymie, Vaux-le-Vicomte, Wersal)

– Portret trumienny

– Zamek Królewski w Warszawie – dzieje i funkcje rezydencji

– Tylman z Gameren

– Główne nurty XVII-wiecznej architektury rezydencjonalnej w Polsce

– Główne nurty XVII-wiecznej architektury sakralnej w Polsce

– Rokoko: charakterystyka zjawiska; malarstwo Watteau, Buchera, Fragonarda

Wprowadzenie do wiedzy o historii sztuki nowoczesnej (II rok) 

prof. UAM dr hab. Paweł Leszkowicz, dr Filip Lipiński, dr Dorota Łuczak, dr Magdalena Radomska
II semestr, moduł 90 godz.: 60 godz. wykładu, 30 godz. ćwiczeń

6 pkt. ECTS

W czasie wykładów i ćwiczeń omówione zostaną wybrane zagadnienia z historii sztuki polskiej i powszechnej od drugiej połowy wieku XVIII do końca wieku XX. Twórczość artystyczna będzie rozpatrywana na tle przemian kulturowych, społecznych i politycznych. Istotne będą zarówno analizy poszczególnych dzieł sztuki, jak i mechanizmów funkcjonowania działalności artystycznej.

Zaliczenie

Ćwiczenia – każde ćwiczenia zaczynają się krótkim kolokwium obejmującym wiedzę z wykładów i ćwiczeń z poprzedniego tygodnia. Konieczne jest zaliczenie przynajmniej 50% kolokwiów.

Cały moduł – egzamin (test wizualny i część ustna). Do podejścia do egzaminu konieczne jest zaliczenie ćwiczeń.

Egzamin: test wizualny i egzamin ustny. Należy zaliczyć test wizualny (min. 50%), żeby móc podejść do egzaminu ustnego. Na egzaminie ustnym studentka/student losuje zestaw dwóch pytań. Na oba pytania należy odpowiedzieć w stopniu przynajmniej dostatecznym.

Egzamin obejmuje historię sztuki powszechnej i polskiej od drugiej połowy wieku XVIII do końca wieku XX. Przedmiotem oceny jest wiedza nabyta podczas wykładów, ćwiczeń oraz lektury głównych opracowań.

Zagadnienia egzaminacyjne:
1. Sztuka przedrewolucyjnej, rewolucyjnej i napoleońskiej Francji

2. Architektura klasycystyczna
3. Malarstwo pejzażowe w pierwszej połowie XIX wieku
4. Sztuka czasów Stanisława Augusta Poniatowskiego
5. Malarstwo polskie końca XVIII i pierwszej połowy XIX wieku
6. Historyzm w XIX-wiecznej architekturze
7. Kierunki archaizujące w malarstwie XIX wieku (Nazareńczycy, Prerafaelici)
8. Romantyczne malarstwo
9. Muzea sztuki (ich rozwój w XIX wieku)
10. Rzeźba II połowy XIX wieku
11. Kierunki i tendencje w malarstwie II poł. XIX wieku: realizm, impresjonizm, postimpresjonizm symbolizm
12. Charakterystyka architektury w najważniejszych ośrodkach secesji w Europie i w Polsce
13. Zagadnienie wystaw światowych
14. Malarstwo historyczne i realistyczne w Polsce
15. Sztuka a fotografia w II połowie XIX wieku
16. Modernizm polski na przełomie XIX i XX w
17. Awangarda początku XX wieku: fowizm, ekspresjonizm
18. Kubizm
19. Futuryzm
20. Konstruktywizm
21. Dadaizm
22. Surrealizm
23. Architektura modernistyczna
24. Sztuka państw totalitarnych (III Rzesza, Włochy, ZSRR)
25. Sztuka po drugiej wojnie światowej w Stanach Zjednoczonych i Europie (1945-1960).
26. Oblicza ciała w sztuce drugiej połowy XX wieku
27. Sztuka minimalnych środków – od minimalizmu do konceptualizmu
28. Odmiany realizmu w drugiej połowie XX wieku
29. Poza malarstwem i rzeźbą, poza muzeum – przedmiot, environment, instalacja, land art, nowe media.
30. Happening i performance w sztuce XX wieku.
31. Lata 80 i powrót malarstwa
32. Sztuka w służbie społecznej a sztuka w służbie kapitalizmu – lata dziewięćdziesiąte
33. Ewolucje i rewolucje w architekturze w drugiej połowie XX wieku

Sugerowane lektury
UWAGA! Na egzaminie wymaga jest też znajomość tekstów omawianych na ćwiczeniach a nie uwzględnionych w tym spisie

1. Honour, Neoklasycyzm, Warszawa 1972
2. Honour, Romanticism, London 1979
3. Poprzęcka, Akademizm, Warszawa 1977
   L. Nochlin, Realizm, Warszawa 1974
   Z. Kępiński, Impresjoniści u źródeł swoich obrazów, Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk, 1976.
   M. Wallis, Secesja, Warszawa, 1984.
   H. Hofstätter, Symbolizm, Warszawa 1980.
   W. Juszczak, Postimpresjoniści, Warszawa 1985.
   E. Grabska, Moderniści o sztuce, Warszawa 1971.
   A. Kotula, P. Krakowski, Rzeźba XIX wieku, Kraków 1980
   A. Kotula, P. Krakowski, Architektura współczesna. Zarys rozwoju, Kraków 1967
   J. Willet, Ekspresjonizm, Warszawa 1976
   M. Porębski, Kubizm, Warszawa 1986
   A. Turowski, W kręgu konstruktywizmu, Warszawa 1979
   A. Taborska. Spiskowcy wyobraźni. Surrealizm, Gdańsk 2007
   P. Strożek, Nic, to znaczy wszystko. Interpretacje niemieckiego dada, Warszawa 2016
   G. Lista, Futuryzm, Warszawa 2002
   B. Rose, Malarstwo amerykańskie dwudziestego wieku, Warszawa 1991
   T. Pawłowski, Happening, Warszawa 1988
4. Carlson, Performans, Warszawa 2007
   E. Kuryluk, Hiperrealizm – Nowy realizm, Warszawa 1979
   M. Hussakowska-Szyszko, Minimalizm, Kraków 2003
   U. Czartoryska, Od pop-artu do sztuki konceptualnej, Warszawa 1973
   P. Piotrowski, Awangarda w cieniu Jałty. Sztuka i polityka w Europie Środkowo-Wschodniej 1945-1989, Poznań 2005

5. Pevsner, Historia architektury europejskiej, t. 2, Warszawa 1980
6. Watkin, Historia architektury zachodniej, Warszawa 2001

Sztuka polska:
A. Miłobędzki, Zarys dziejów architektury w Polsce, Warszawa 1989

1. Kozakiewicz, Malarstwo polskie. Oświecenie – klasycyzm – romantyzm, Warszawa 1976
2. Lorentz, A. Rottermund, Klasycyzm w Polsce, Warszawa 1984
3. Porębski, Malowane dzieje, Warszawa 1962
4. Poprzęcka, Czas wyobrażony. O sposobach opowiadania w polskim malarstwie XIX wieku, Warszawa 1986
   Z. Kępiński, Impresjonizm polski, Warszawa 1961
   E. Mike-Broniarek, Malarstwo polskie. Realizm. Naturalizm, Warszawa 2005
   W. Juszczak, Malarstwo polskiego modernizmu, Gdańsk 2005
   P. Szubert, Rzeźba polska przełomu XIX i XX wieku, Warszawa 1995
   W. Włodarczyk, Sztuka polska 1918-2000, Warszawa 2000
   A. Turowski, Budowniczowie świata, Kraków 2000
   W. Włodarczyk, Socrealizm, Paryż 1986
   A. Kępińska, Nowa sztuka. Sztuka polska w latach 1945-1978, Warszawa 1981.
   P. Piotrowski, Znaczenia modernizmu. W stronę historii sztuki polskiej po 1945 roku, Poznań 1999
   A. Markowska, Dwa przełomy. Sztuka polska po 1955 i 1989 roku, Toruń 2012