Jak wyjaśnić obraz? Metodologiczne tropy historii sztuki w epoce Ernsta H. Gombricha

Tytuł: Jak wyjaśnić obraz? Metodologiczne tropy historii sztuki w epoce Ernsta H. Gombricha
Autor: Stanisław Czekalski
Wydawnictwo: Wydawnictwo Naukowe UAM
Rok wydania: 2022
Liczba stron: 452
ISBN: 978-83-232-4036-5

Książka przynosi syntezę problematyki metodologicznej historii sztuki jako dyscypliny, która w XX wieku za jedno ze swoich naczelnych zadań obrała metodyczne i obiektywne wyjaśnianie obrazów. Od czasu wyodrębnienia nauk humanistycznych w metodologii W. Diltheya najwybitniejsi historycy sztuki próbowali umocnić jej pozycję wśród tych nauk przez oparcie się na rygorach naukowego obiektywizmu i empiryzmu, ścisłości i poprawności, sprawdzalności i poznawczej pewności, których wzorzec wyznaczały nauki przyrodnicze. Czy i jak interpretacja może zbliżyć się do modelu eksplanacyjnego, w jaki sposób może spełnić rolę historycznego wyjaśnienia dzieł malarstwa? Jak należy ją umocować na pewnym gruncie faktów i na logice wnioskowań? Jaka metodyka badawcza może zapewnić prawidłowość wyjaśnień, sprawdzalność i prawdziwość wyników? Tego rodzaju metodologiczne kwestie wiązały namysł szeregu uczonych, a wśród nich szczególną rolę odegrał E. Gombrich, najpierw jako rzecznik zwrotu ikonologii w stronę Popperowskiego dedukcjonizmu, a następnie jako inspirator i punkt odniesienia dla kolejnej generacji badaczy, z których jedni podążali dalej drogą rygorów metodologii normatywnej, a inni szukali dla niej alternatyw lub rozwinęli metodologię narratywistyczną. Książka przedstawia istotne związki łączące metodologicznie zorientowaną historię sztuki nie tylko z różnymi koncepcjami metodologii ogólnej i filozofii nauki, lecz także z innym ważnym źródłem inspiracji, jakim były modele wnioskowań stosowane przez książkowych detektywów.