Realizowane projekty badawcze
Atanazy Raczyński (1788-1874). Naukowe opracowanie i krytyczna edycja piśmienniczej spuścizny wielkopolskiego arystokraty, dyplomaty, historyka i kolekcjonera sztuki. Część II
Kierownik: dr hab. Michał Mencfel
Źródło finansowania: NPRH
Numer projektu: 1bH 15 0025 83
Lata: 2015-2018
Celem projektu jest naukowe opracowanie oraz edycja najważniejszej części rękopiśmiennej spuścizny po Atanazym Raczyńskim (1788-1874) – polskim arystokracie piastującym wysokie stanowiska w pruskiej służbie dyplomatycznej, uczestniku i wnikliwym komentatorze europejskiego życia politycznego, mecenasie, kolekcjonerze i historyku sztuki o międzynarodowej renomie. W ramach prac przygotowane zostaną: publikacja w dwóch tomach obszernych wyjątków z dziennika Raczyńskiego, wydanie dokumentów dotyczących jego aktywności kolekcjonerskiej oraz wstępne opracowanie korespondencji z bratem Edwardem.
Atanazy Raczyński, spadkobierca możnego polskiego rodu, jako mecenas i autor wniósł ogromny wkład w życie artystyczne Niemiec, a także Portugalii. Swoją kolekcją sztuki dawnej i nowoczesnej niemieckiej wyznaczył wysokie i nowe standardy zbieractwa artystycznego. Jego niezwykłe dzienniki, korespondencja prywatna i oficjalna, spisywana z racji służby dyplomatycznej na rzecz Królestwa Prus, stanowi wyjątkowe i słabo znane nawet w kręgu specjalistów źródło traktujące o działalności politycznej elit europejskich, o kulisach ważnych wydarzeń politycznych, o życiu artystycznym Berlina i innych ośrodków twórczych w Europie, wreszcie zapis kształtowania się światopoglądu społecznego i politycznego polskich elit arystokratycznych od epoki napoleońskich nadziei po kolejne fazy pogłębiającego się ucisku narodowego i politycznego w Polsce rozbiorowej i dokonujących się w niej przemian społecznych.
Niepublikowane dotąd w całości dziennik oraz korespondencja Raczyńskiego będą mogły stać się wreszcie tym, na co ze wszech miar zasługują: bycie jednym z ważnych źródeł dla badaczy świadomości politycznej i narodowej polskich elit arystokratycznych w przełomowym okresie między epoką ancien régime’u i nowoczesnością.
Gender Politics and the Art of European Socialist States
Kierowniczka: prof. UAM dr hab. Agata Jakubowska
Źródło finansowania: The Getty Foundation
Lata: 2018-2021
Gotycka architektura zamku królewskiego na Wawelu
Kierownik: dr Tomasz Ratajczak
Źródło finansowania: NCN
Numer projektu: 2014/15/B/HS2/01166
Lata: 2015-2017
The Legacy of Piotr Piotrowski
Kierowniczki: dr hab. Agata Jakubowska, prof. UAM; dr Magdalena Radomska
Źródło finansowania: Erste Stiftung
Lata: 2017-2018
Transformacja w sztuce w Postkomunistycznej Europie
Kierowniczka: dr Magdalena Radomska
Źródło finansowania: NCN
Numer projektu: 2014/15/B/HS2/01171
Lata: 2015-2017
NCN Preludium Bis: Meblarstwo poznańskie 1945 – 1989. Edukacja, projektowanie, produkcja.
Kierownik: prof. UAM dr hab. Piotr Korduba
Grant NCN PRELUDIUM BIS
Cel projektu i najważniejsze spodziewane efekty
Celem projektu jest ukazanie pełnego obrazu poznańskiego meblarstwa w latach 1945-1989 w formie monograficznego opracowania. Stolica Wielkopolski była miejscem, w którym zlokalizowano główne państwowe instytucje nadzorujące rozwój przemysłu meblarskiego, wraz z ich zapleczem edukacyjnym i wystawienniczym. Współistnienie wyspecjalizowanego szkolnictwa wyższego, centralnych placówek mających na celu rozwój tej gałęzi gospodarki, fabryk mebli i zakładów stolarskich oraz instytucji wystawienniczych z Międzynarodowymi Targami Poznańskimi na czele, uczyniło z Poznania wiodący ośrodek meblarski o ogólnopolskim zasięgu oddziaływania, nie mający w kraju precedensu. Fenomen ten, choć obecny w zbiorowej społecznej świadomości, właściwie w ogóle nie znalazł dotąd ani szerszego omówienia, ani poważniejszych konsekwencji w badaniach nad polskim czy poznańskim designem. Odzwierciedla zarazem powszechną w krajach dawnego bloku wschodniego centralizację potencjału projektowo-produkcyjnego. Mechanizmy funkcjonowania ośrodka poznańskiego bliskie są między innymi tym, które znamy z komunistycznej Czechosłowacji, gdzie Brno stanowiło miejsce lokalizacji licznych instytucji, które profilem działalności odpowiadały tym mieszczącym się w Poznaniu. Tak więc choć istotą projektu jest prezentacja ośrodka poznańskiego, to z uwzględnieniem zarówno powszechnych w Polsce jak i w sąsiednich komunistycznych krajach, warunków funkcjonowania wzornictwa z jego państwowym mecenatem, gospodarką centralną i reglamentacją konsumpcji.
Opis badań
Dane niezbędne do przeprowadzenia badań będą pozyskiwane podczas kwerend archiwalnych, za pomocą wywiadów z byłymi pracownikami instytucji meblarskich oraz poprzez analizę poszczególnych obiektów. Odtworzenie systemu funkcjonowania poszczególnych placówek na podstawie analizy danych zbieranych podczas kwerend zbuduje mapę ich relacyjności i pozwoli zrozumieć model działania przemysłu meblarskiego w Polsce. Informacje pozyskiwane za pomocą wywiadów będą próbą uchwycenia przekazów, które z różnych względów, także selektywności danych znajdujących się w oficjalnych dokumentach, nie zostały utrwalone w materiałach źródłowych. Badanie mebli w formie zachowanych obiektów, bądź tylko ich fotografii, rysunków, szkiców i projektów będzie procesem złożonym z analizy formalnej, która pozwoli na uchwycenie zmian w obrębie twórczości danego projektanta, a w szerszej perspektywie pokaże tendencje występujące w Polsce na przestrzeni powojennego półwiecza. Materiały i tworzywa wykorzystane do produkcji mebli zostaną poddane analizie, dzięki której będzie można zaobserwować zmiany technologiczne w projektowaniu i produkcji. Metodologia. Niniejszy projekt mieści się w nurcie badań nad historią designu, biorącym pod uwagę praktyki, narracje i mechanizmy budowania kulturowych i społecznych znaczeń obiektu. Model Production-Consumption-Mediation Paradigma będzie jednym z filarów teoretycznych w badaniach nad poznańskim meblarstwem. Pozwala on uchwycić szeroko pojętą sferę konsumpcji, mediację pomiędzy producentem a konsumentem oraz znaczeniotwórczą rolę samych obiektów. Realizacja niniejszego projektu wpisuje się również w nurt badań nad kulturą zamieszkiwania i urządzania wnętrz jako elementów wdrażania społecznej rewolucji i tworzenia przestrzeni życiowej dla „nowego człowieka” jakie prowadzi się w przypadku wzornictwa krajów dawnego bloku wschodniego.
Powody, dla których podjęta została ta tematyka badawcza
Polskie meblarstwo okresu PRL od kilkunastu lat jest obiektem zainteresowania kolekcjonerów i specjalistów od urządzania wnętrz. Nie brakuje wydawnictw popularnonaukowych podejmujących ten temat i żywy jest nieoficjalny obieg informacji o twórcach, projektach i fabrykach mebli, zaczerpniętych z nie zawsze wiarygodnych źródeł. Tym samym dotkliwym brakiem zarówno w zakresie uzupełnienia fachowej wiedzy jak i szerszych oczekiwań społecznych jest nieobecność w miarę kompleksowego, naukowego opracowania tytułowego meblarstwa. Projekt powinien zostać zrealizowany w Poznaniu, co wynika między innymi z łatwiejszej na miejscu dostępności do materiałów oraz osób (projektantów, nauczycieli, wytwórców lub ich potomków) związanych z badanych problemem. Studia prowadzone podczas realizacja projektu wspomogą zarazem badania historii sztuki w zakresie dziejów wnętrz, architektury mieszkalnej, a także zagadnień relacji polityki, władzy, propagandy i kultury materialnej w strategiach kształtowania społeczeństwa na przykładzie funkcjonowania państw komunistycznych.
Cyfrowa Infrastruktura Badawcza dla Humanistyki i Nauk o Sztuce DARIAH- PL
Moduł I: Archiwum Audiowizualne WNoS
Koordynator modułu: dr Kamila Kłudkiewicz
Archiwum Audiowizualne WNoS jest jednym z sześciu zespołów zaangażowanych na UAM w projekcie „DARIAH-PL”. Włączymy się aktywnie w tworzenie krajowej inteligentnej cyfrowej infrastruktury badawczej dla humanistyki, która służyć będzie pozyskiwaniu, przechowywaniu i integracji różnorodnych danych badawczych oraz przetwarzaniu, wizualizacji i udostępnianiu zasobów cyfrowych.
Naszym głównym celem jest udostępnienie zasobów archiwalnych. Ich zaletą, poza unikatowym charakterem dokumentacyjnym, jest ich wieloformatowość. Mamy materiały fotograficzne, fonograficzne, teksty źródłowe i komentarze do nich, druki, nagrania wideo etc., umożliwiające pozyskanie metadanych dotyczących materiałów o różnej specyfice, dodatkowo składających się na tematyczne całości pozwalające na wyciąganie kompleksowych wniosków (na przykład na temat stuletniego trwania historii sztuki w Poznaniu, które można przebadać i opisać zarówno na podstawie zbiorów reprodukcji dzieł sztuki wykorzystywanych w dydaktyce i badaniach, jak i kompatybilnej z nimi dokumentacji rozwoju akademickiej dyscypliny historii sztuki).
W ramach projektu stworzymy internetową bazę danych, zapewniającą szeroki dostęp do trzech zróżnicowanych zespołów źródeł: 1. Fotografii (reprodukcje z najstarszego zespołu Fototeki IHS UAM); 2. dokumentów archiwalnych z Archiwum IHS UAM oraz 3. zapisów dźwiękowych (nagrań fonograficznych i dokumentacji z objazdów entomuzykologicznych Instytutu Muzykologii UAM).
Udostępnienie naszych zbiorów on-line pozwoli na zawiązanie współpracy z innymi tego typu kolekcjami, polskimi i zagranicznymi, udostępnianymi w Internecie.